ΤΟ ΕΘΙΜΟ ΤΟΥ ΧΑΡΤΑΕΤΟΥ

Έθιμο για μικρά και μεγάλα παιδιά, ο χαρταετός «προσφέρει» με τις τρελές και απίθανες πτήσεις του μοναδικές στιγμές χαράς. Πώς όμως ξετυλίγεται η… καλούμπα της ιστορίας του; Όλοι συμφωνούν πως οι χαρταετοί είναι επινόηση των ανατολικών λαών (Κινέζοι, Ιάπωνες κ.λπ.), όμως αν θέλουμε να βρούμε ποιος χρησιμοποίησε τους αετούς σαν πτητικές μηχανές θα πρέπει να γυρίσουμε στον 4ο αιώνα όταν ο φιλόσοφος, μαθηματικός, αστρονόμος και πολιτικός Αρχύτας, από τον Τάραντα της Σικελίας, εφηύρε την πρώτη πτητική μηχανή τη λεγόμενη «περιστερά του Αρχύτα». Ήταν ένα ξύλινο ομοίωμα πουλιού που πετούσε με την επενέργεια του βάρους που ήταν αναρτημένο σε τροχαλία και πεπιεσμένου αέρα που διέφευγε από μία σχισμή. Οι αετοί της αρχαιότητας και του Μεσαίωνα ήταν κατασκευασμένοι πιθανότατα από πανί, ενώ οι πρώτοι χαρταετοί αναφέρονται το 1450 στη Γερμανία και το 1606 στην Ισπανία, σε ημερολόγιο κληρικού ως παιχνίδι χαράς την ημέρα του Πάσχα. Το 1749, ο καθηγητής Αστρονομίας Γουίλσον, στη Γλασκώβη, σηκώνει τον πρώτο μετεωρολογικό αετό μαζί με τους μαθητές του και το 1754 ο Βενιαμίν Φραγκλίνος στην Αμερική διαπιστώνει τον ηλεκτρισμό της ατμόσφαιρας με αετό. Ο πρώτος κυψελοειδής τεράστιος αετός για μετεωρολογικές παρατηρήσεις υψώνεται από τον Αυστραλό Χαργκρέιβ το 1880, ενώ το 1909 ένα σύστημα αετών σηκώνει τον πρώτο άνθρωπο στον αέρα. Λέγεται επίσης, πως για να ρίξουν το πρώτο σχοινί κατασκευάζοντας τη μεγάλη γέφυρα του ποταμού Νιαγάρα χρησιμοποίησαν αετό ενώ πολλοί αετοί κατασκευάστηκαν για στρατιωτικές χρήσεις. Από τα πλουσιόπαιδα της Ευρώπης, οι χαρταετοί πέρασαν από λιμάνι σε λιμάνι και έφθασαν πρώτα στη Σμύρνη, στη Χίο και στην Κωνσταντινούπολη, για να συνεχίσουν στα Επτάνησα, την Πάτρα, τη Σύρο και έπειτα σε όλη την Ελλάδα. Ανάλογα με την περιοχή, είχαν και μία ονομασία. Οι Σμυρνιοί τούς έλεγαν «τσερκένια», οι Κωνσταντινουπολίτες «ουτσουρμάδε»ς, οι Πόντιοι «πουλία», οι Θρακιώτες «πετάκια», οι Επτανήσιοι «φυσούνες». Σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, οι χαρταετοί ονομάζονταν «αστέρια», «ψαλίδες», «φωτοστέφανα» κ.ά.  ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΧΑΡΤΑΕΤΟΥ ΤΙ ΘΑ ΧΡΕΙΑΣΤΕΙΣ

• 3 βέργες ή καλάμι ή οποιοδήποτε άλλο ελαφρύ ξύλο σε ίσες διαστάσεις (60-80 εκ) • Σπάγκο • Κόλλα ή Συρραπτικό • Πολύ λεπτό νάιλον στο χρώμα της αρεσκείας σου ή Χαρτί γλασέ • Νάιλον κανονικού πάχους ή Χρωματιστά χαρτιά ή Εφημερίδες (για την ουρά) • Ταινία κολλητική (προαιρετικά) • Σύρμα (προαιρετικά)

Βήμα 1ο Φροντίζουμε οι 3 βέργες μας να είναι ίδιες σε μήκος και τις τοποθετούμε σε σχήμα «αστεριού» πάνω σε έναν πάγκο, με τέτοιο τρόπο που να σχηματίζονται νοητά 6 ισόπλευρα τρίγωνα.

Βήμα 2ο Δένουμε με το σπάγκο τις βέργες στο κέντρο πολύ σφιχτά μεταξύ τους και αφήνουμε μισό μέτρο σπάγκο να κρέμεται. Μετά κάνουμε με ένα μαχαίρι ή ψαλίδι μικρές εγκοπές στην άκρη κάθε βέργας. Κατόπιν, αφού δέσουμε στην άκρη μίας από αυτών σφιχτά σπάγκο (ή ακόμα καλύτερα σύρμα), το περνάμε περιμετρικά από τις υπόλοιπες βέργες, ώστε να σχηματιστεί ένα εξάγωνο.

Βήμα 3ο Ο σκελετός του χαρταετού μας είναι έτοιμος. Τοντοποθετούμε πάνω στο λεπτό νάιλον ή το χαρτί και το κόβουμε ~5 εκατοστά μεγαλύτερο από τον αετό & αν θέλουμε το στολίζουμε με σχέδια ή αυτοκόλλητα (αλλά προσοχή να μην τον «βαρύνουν» πολύ!). Μετά, κολλάμε τα περιθώρια προς τα μέσα σαν στρίφωμα (ή καλύτερα, τα συρράπτουμε). Κατόπιν, κάνουμε μία μικρή τρύπα στο κέντρο του χαρταετού για να περάσουμε από εκεί το σπάγκο που έχουμε αφήσει από το δέσιμο των βεργών.

Βήμα 4ο Σε 2 άκρες του χαρταετού δένουμε από έναν σπάγκο για την ουρά και ακριβώς στα απέναντι άκρα, δένουμε άλλα 2 κομμάτια σπάγκου για να φτιάξουμε τα ζύγια. Μετράμε & σημειώνουμε στο σπάγκο μας σε όλα τα κομμάτια να είναι ακριβώς όσο μισή βέργα και δένουμε σε εκείνα τα σημεία, τα 2 κομμάτια για την ουρά μεταξύ τους και τα 2 κομμάτια για τα ζύγια μαζί με το 3ο που έχουμε από το κέντρο του αετού. Σε αυτό, δένουμε την καλούμπα σφιχτά και ελέγχουμε να δούμε ότι όντως όλα τα κομμάτια του σπάγκου έχουν ίδια απόσταση μεταξύ τους, για να πετύχουμε τέλειο πέταγμα.

Βήμα 5ο Υπάρχουν 2 τρόποι να φτιάξουμε ουρά και πολλές τεχνικές για το πέταγμα. Αν θέλουμε να κάνουμε ωραίους ελιγμούς μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε από λεπτό νάιλον κομμένο σε μήκος 20 εκατοστών ως κομματάκια εφημερίδας, τα οποία θα δέσουμε στον σπάγκο που θα έχουμε για ουρά με μικρή απόσταση μεταξύ τους (τουλάχιστον 4 φορές μεγαλύτερη ουρά από το μήκος του αετού). Αν από την άλλη θέλουμε να πάμε ψηλά & σταθερά, προτιμάμε 3-6 ίσια κομμάτια λεπτού νάιλον μεγάλου μήκους (4-8 φορές μεγαλύτερα από τον αετό).