Το χρονικό διάστημα από τις 28 Οκτωβρίου 2019 μέχρι την Παρασκευή 01 Νοεμβρίου τρεις εκπαιδευτικοί του 9ο Δημοτικό Σχολείο Νέας Ιωνίας στα πλαίσια υλοποίησης ευρωπαϊκού προγράμματος ERASMUS+ βρέθηκαν στην Εσθονία. Θέμα του προγράμματος «Dealing with gifted education» και σταθμός μας το Ταλίν και συγκεκριμένα το Pirita Majandusgumnasium.
Την πρώτη μέρα ξεναγηθήκαμε στο σχολικό συγκρότημα, ένα μεγάλο σχολείο που φιλοξενεί όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης από την πρώτη μέχρι τη δωδέκατη τάξη και στην οποία φοιτούν 800 μαθητές και διδάσκουν 70 εκπαιδευτικοί. Αυτό που μας προξένησε εντύπωση ήταν οι άριστες εγκαταστάσεις του σχολείου, το υψηλό επίπεδο της υλικοτεχνικής υποδομής, η απόλυτη ενσωμάτωση της μονάδας στην ψηφιακή εποχή και η αρμονική συνεργασία των μελών της σχολικής κοινότητας.
Στο χώρο του σχολείου υπάρχει γυμναστήριο υψηλών προδιαγραφών με κλειστό γήπεδο μπάσκετ που θα ζήλευαν και τα δημοτικά γυμναστήρια της πόλης μας, ξεχωριστή αίθουσα με όλα τα όργανα γυμναστικής, ειδικός χώρος για αερόβια εκγύμναση, κουζίνα και εστιατόριο άψογα διαμορφωμένο, σχολικές αίθουσες ξεχωριστές και κατάλληλα εξοπλισμένες για το διδασκόμενο αντικείμενο, ένας πλήρως εξοπλισμένο ξυλουργείο όπου οι μαθητές που επιλέγουν το συγκεκριμένο μάθημα συναρμολογούν και επιδιορθώνουν τα έπιπλα του σχολείου, χώρος με ραπτομηχανές και βελόνες πλεξίματος για το επιλεγόμενο μάθημα της ραπτικής, ειδικά διαμορφωμένος χώρος όπου οι μαθητές μαθαίνουν να χειρίζονται απλές οικιακές συσκευές (ηλεκτρική κουζίνα, πλυντήριο ρούχων κλπ), γραφεία εκπαιδευτικών πλήρως εξοπλισμένα, αίθουσα μουσικής με πλήθος μουσικών οργάνων, χώροι αναψυχής για τους μαθητές, παιχνίδια παιδαγωγικού περιεχομένου εντός του σχολικού κτιρίου. Το μεσημέρι επισκεφθήκαμε το δημαρχείο της πόλης και ενημερωθήκαμε από το δήμαρχο για τη λειτουργία του δήμου, τις προτεραιότητες που τίθενται, τη σημασία που δίνουν στην εκπαίδευση και στο έργο που παρέχει. Μας έκαναν εντύπωση δυο γεγονότα, ο δήμαρχος δέχεται τους πολίτες οποιαδήποτε ώρα της ημέρας, χωρίς προκαθορισμένο ραντεβού και το μικρό, λιτό και απέριττο γραφείο του.
Την επόμενη μέρα επισκεφτήκαμε ένα ακόμα δημόσιο σχολείο στην πόλη του Ταλίν το Adolf Grammar School . Ένα πραγματικά εντυπωσιακό σχολικό συγκρότημα, κόσμημα για την εκπαίδευση, στο οποίο φοιτούν 1342 μαθητές και διδάσκουν 80 εκπαιδευτικοί. Ενημερωθήκαμε για το πρόγραμμα σπουδών και τις δραστηριότητες του σχολείου και στη συνέχεια παρακολουθήσαμε μαθήματα ρομποτικής με την ιδιαιτερότητα ότι τον ρόλο του διδάσκοντος είχαν αναλάβει μικροί μαθητές του σχολείου. Πραγματικά μια πρωτόγνωρη εμπειρία.
Την τρίτη μέρα του προγράμματος μεταβήκαμε με λεωφορείο στην ιστορική πόλη Ταρτού, η οποία έχει επιλεγεί ως πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης για το 2024. Επισκεφθήκαμε το πανεπιστήμιο της πόλης, μια πραγματική πολιτεία, στην οποία σπουδάζουν 14.000 φοιτητές, αρκετοί μάλιστα από το εξωτερικό. Το πανεπιστήμιο του Ταρτού είναι το παλαιότερο της χώρας, ιδρύθηκε το 1631 και συγκαταλέγεται στα 400 καλύτερα του κόσμου. Μας έκανε εντύπωση ότι το πανεπιστήμιο είναι συνδεδεμένο με σχολικές μονάδες της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δίνοντας τη δυνατότητα σε μαθητές που ξεχωρίζουν για τις επιδόσεις τους να παρακολουθούν ειδικά τμήματα στο πανεπιστήμιο είτε μέσω της φυσικής του παρουσίας είτε μέσω της ψηφιακής τεχνολογίας. Το συγκεκριμένο γεγονός συνδέεται με τις επιτυχίες πολλών Εσθονών μαθητών σε διάφορες Ολυμπιάδες (μαθηματικών, Χημείας, αστρονομίας κλπ).
Η τέταρτη μέρα ήταν αφιερωμένη στο θέμα του προγράμματος που αφορά την εκπαίδευση χαρισματικών παιδιών. Είχαμε τη χαρά να συναντήσουμε και να συζητήσουμε με μαθητές του σχολείου που έχουν διακριθεί, διαπιστώσαμε ότι δεν είναι εύκολη η προσαρμογή, διαχείριση και ενεργοποίηση αυτής της κατηγορίας των μαθητών. Στη συνέχεια παρακολουθήσαμε μια διάλεξη της καθηγήτριας του πανεπιστημίου του Ταρτού κας Viire Sepp με θέμα τις δυσκολίες στην εκπαίδευση χαρισματικών παιδιών και πώς αυτά μπορεί να οδηγηθούν στο περιθώριο μέσα από τις αστοχίες του εκπαιδευτικού συστήματος.
Την τελευταία μέρα επισκεφθήκαμε την περιοχή (Natura) Bog Hike και στη συνέχεια μια παραδοσιακή εσθονική αγροικία που έχει μετατραπεί από τον ιδιοκτήτη της σε ένα πολύ ενδιαφέρον ναυτικό μουσείο. Στο χώρο αυτό σχεδιάσαμε και την επόμενη συνάντηση, η οποία θα είναι στη Σόφια της Βουλγαρίας το Μάρτιο.
Πριν ξεκινήσουμε το ταξίδι για τη βόρεια αυτή χώρα η αλήθεια είναι ότι λίγα πράγματα γνωρίζαμε γι’ αυτήν. Παλιά σοβιετική δημοκρατία που το 1991 απέκτησε την ανεξαρτησία της, μικρός πληθυσμός με μια μεγάλη ρωσική μειονότητα να ζει στη χώρα. Εκπλαγήκαμε ευχάριστα όταν είδαμε ένα άρτιο οδικό σύστημα, ποδηλατόδρομους, μέσα μαζικής μεταφοράς με συνεχή δρομολόγια, πεντακάθαρες πόλεις, πνιγμένες στο πράσινο, μια πανέμορφη ιστορική πόλη γεμάτη μουσεία. Μια πόλη ανοιχτή και εξυπηρετική προς τον πολίτη. Η Εσθονία μέσα σε δυο δεκαετίες κατόρθωσε να είναι παγκόσμιος πρωταθλητής στην τεχνολογία. Οι ευρυζωνικές της ταχύτητες είναι από τις πιο υψηλές στον κόσμο και κατέχει το ρεκόρ για τη δημιουργία νεοσύστατων εταιρειών (startups) ανά κεφαλή πληθυσμού.
Εκεί βέβαια που πραγματικά οι Εσθονοί μπορεί να είναι περήφανοι είναι το εκπαιδευτικό τους σύστημα, το οποίο επικεντρώνεται στην ισότητα των ευκαιριών. Τα παιδιά δε διαχωρίζονται σε διαφορετικές ομάδες, επίσης κανένα ρόλο δεν παίζει η καταγωγή και η κοινωνική προέλευση: ίσες ευκαιρίες για όλους και φυσικά δωρεάν. Μαθητές και δάσκαλοι έχουν την άνεση να προσαρμόσουν στα δικά τους πλαίσια την εκπαιδευτική διαδικασία, με διαρκείς μικρές αλλαγές. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα δυο τρίτα των μαθητών δηλώνουν ικανοποιημένοι από τα σχολεία και τους δασκάλους τους. Οι επιτυχίες των μαθητών στους διάφορους παγκόσμιους διαγωνισμούς δεν είναι τυχαίοι, διότι οι δαπάνες για την παιδεία είναι διαρκώς αυξανόμενες και υιοθετούνται από τα σχολεία μεταγνωστικές στρατηγικές μάθησης. Όλα τα σχολεία είναι ψηφιοποιημένα και χρησιμοποιούνται τα Google Apps για τη διδασκαλία των μαθημάτων, τη διαχείριση του μαθητικού δυναμικού, την παραγωγή και τη διακίνηση του εκπαιδευτικού υλικού, τα διαγωνίσματα και τις εξετάσεις, την εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση των μαθητών που δεν παρακολουθούν λόγω προβλημάτων υγείας, την αξιολόγηση των μαθητών, τη δημοσίευση των σχολικών εργασιών, την επαφή με τους γονείς, τη συνεργασία μεταξύ των εκπαιδευτικών. Είναι ένα ψηφιακό σχολείο με όλη τη σημασία της λέξης.
Η μουσική, τα αγγλικά και οι ΤΠΕ είναι τα μαθήματα στα οποία δίνεται μεγάλη έμφαση, όπως επίσης αποτελεί προτεραιότητα η διδασκαλία των δεξιοτήτων του 21ου αιώνα όπως η δημιουργικότητα, η κριτική σκέψη, η συνεργατικότητα, η επικοινωνία, η καινοτομία, ο σεβασμός στο περιβάλλον και το συνάνθρωπο, η χρήση ψηφιακών εργαλείων και η συμπεριφορά του ψηφιακού πολίτη. Μεγάλη σημασία δίνεται και στο συνδυασμό χειρωνακτικής και πνευματικής εργασίας, αφού ο άνθρωπος αποτελεί ενιαία οντότητα σώματος και πνεύματος. Όλες οι εργασίες είναι ισότιμες και συμβάλλουν στην κάλυψη των ψυχικών αναγκών και στην ολοκλήρωση της προσωπικότητας του ατόμου. Επίσης οι χειρωνακτικές εργασίες προάγουν τον πολιτισμό, γιατί τα προϊόντα του πολιτισμού δεν είναι μόνο αποτέλεσμα του πνεύματος, αλλά και των χεριών. Μέσα από την εισαγωγή αυτού του είδους των μαθημάτων στο εκπαιδευτικό σύστημα δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές να ανακαλύψουν κλίσεις και δεξιότητες που είναι σίγουρο ότι πριν δε γνώριζαν.
Πληροφορηθήκαμε επίσης ότι οι μαθητές έχουν ενεργό συμμετοχή στη διαχείριση του σχολείου, με τις μαθητικές κοινότητες να αναλαμβάνουν αντικείμενα και υποχρεώσεις που έχουν εκπαιδευτικοί στο δικό μας σχολείο όπως εφημερίες, διαμεσολάβηση, πρόληψη σχολικού εκφοβισμού, προετοιμασία εορτών και εκδηλώσεων. Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι η εκπαίδευση στην Εσθονία έχει αναχθεί σε αγαθό υψηλής αξίας και η εμπιστοσύνη ανάμεσα στους εμπλεκόμενους είναι το κλειδί της επιτυχίας. Το επάγγελμα του εκπαιδευτικού έχει μεγάλο κύρος και αναγνωρίζεται η κοινωνική του προσφορά. Ο συνδυασμός άνεσης, χαλαρότητας, εμπιστοσύνης και εποικοδομητικής μάθησης επιβεβαίωσε ότι οι συμμετέχοντες στην εκπαιδευτική διαδικασία απολαμβάνουν αυτό που κάνουν.
Τίθεται το μεγάλο ερώτημα γιατί αυτοί και όχι εμείς;
Πρώτα θα πρέπει να κοιταχτούμε στον καθρέφτη και να δούμε ποιοι πραγματικά είμαστε. Σίγουρα δεν είμαστε ο περιούσιος λαός, ο ομφαλός της γης, είμαστε μια χώρα της νοτιοανατολικής Ευρώπης η οποία έχει μείνει πολύ πίσω και κινδυνεύει να χάσει το τρένο της εξέλιξης στη σύγχρονη εποχή. Για όλους εμάς που ζούμε από μέσα τη δημόσια εκπαίδευση στην Ελλάδα γνωρίζουμε ότι ποτέ μέχρι τώρα η επένδυση στην παιδεία δεν ήταν προτεραιότητα. Οι κτιριακές υποδομές μας είναι προηγούμενων δεκαετιών, η υλικοτεχνική υποδομή είναι ελλιπής, η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών αποσπασματική. Πολλοί θα υποστηρίξουν ότι δεν υπάρχουν τα απαραίτητα κονδύλια για τέτοιου είδους επενδύσεις. Η αλήθεια είναι ότι τη δεκαετία της κρίσης τα οικονομικά περιθώρια στένεψαν αλλά τι γίνονταν τα χρόνια της ανάπτυξης και της «ισχυρής» Ελλάδας; Ξοδεύτηκαν δις ευρώ για υποβρύχια που έγερναν, για αεροπλάνα χωρίς ραντάρ, για τεθωρακισμένα με ελλιπή εξοπλισμό, για φάρμακα και εμβόλια που υπερτιμολογούνταν. Άρα λοιπόν το πρόβλημα δεν ήταν οικονομικό, απλά οι κυβερνήσεις ήταν αδιάφορες.
Δεν πρέπει όμως να μένουμε προσκολλημένοι στο παρελθόν αλλά να κοιτάμε και να σχεδιάζουμε το μέλλον. Απαιτείται ένα μεγάλο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων ώστε να αλλάξει η εικόνα των υπαρχόντων σχολικών κτιρίων και να κατασκευαστούν νέα εκεί που απαιτείται. Τα κτίρια θα πρέπει να είναι έτσι διαμορφωμένα ώστε να εξυπηρετούν πλήρως τις λειτουργικές ανάγκες της σχολικής μονάδας και να είναι φιλικά προς το περιβάλλον. Η υλοποίηση ενός τέτοιου προγράμματος δεν μπορεί να γίνει από την τοπική αυτοδιοίκηση, θα πρέπει να δημιουργηθεί ένας δημόσιος οργανισμός που θα στελεχωθεί με επιστήμονες εξειδικευμένους στην κατασκευή και διαμόρφωση των σχολικών μονάδων. Στην εποχή της ψηφιακής τεχνολογίας είναι αδιανόητο τα σχολεία να έχουν ελλείψεις στο αντίστοιχο υλικό. Απαιτείται επίσης η κάλυψη όλων των λειτουργικών κενών με μόνιμους διορισμούς. Η παιδεία είναι επένδυση για μια χώρα και οι αποδόσεις είναι πολλαπλάσιες των χρημάτων που απαιτούνται. Κλειδί της επιτυχίας είναι η ευρύτερη παιδεία, η οργάνωση, η εμπιστοσύνη, ο προγραμματισμός, ο άκρατος επαγγελματισμός.
Υπάρχει μια έκφραση στην Εσθονία: « Πήγαινε στο δάσος» για όποιον λέει ανοησίες, γιατί το δάσος είναι αναζωογονητικό και βοηθάει τη σωστή σκέψη. Τελικά πολλοί ιθύνοντες που είχαν τις τύχες αυτής της χώρας θα έπρεπε να κάνουν μια βόλτα στο δάσος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου